امروزه شاهد تجویز محصولات چاق کننده به صورت پودر،کپسول و قرص عمدتاً تحت عنوان گیاهی توسط افراد سود جو در عطاری ها،آرایشگاهها ی زنانه،باشگاه های ورزشی و...هستیم که به هیچ عنوان مورد تائید سازمان غذا و دارو نبوده و عموماً تحت عناوین جعلی و فاقد مشخصات بهداشتی خصوصاً پروانه ساخت و کد IRC توسط افراد سود جو از طریق فضای مجازی و عطاریهای متخلف تبلیغ، تجویز و عرضه می گردند. مصرف این فرآورده ها موجب بروز عوارض خطرناک و بعضاً جبران ناپذیردر مصرف کنندگان میشود. ماده موثره این فرآورده ها عموما کورتون می باشد.

کورتون نام عامیانه گروهی از داروهاست که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها کاربرد دارند. نام علمی این داروها کورتیکواستروئید است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند.

انواع کورتن ها:

پردنیزولون، بتامتازون، دگزامتازون، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، هیدروکورتیزون و کلوبتازول همه از انواع کورتون‌ها هستند.

کاربرد کورتن ها:

برای درمان برخی بیماری‌ها، به عنوان مسکن فوری از انواع کورتون‌ها استفاده می‌شود، مثلا در حساسیت‌های شدید (مثلا بعد از تزریق پنی‌سیلین)، تزریق یک آمپول کورتون می‌تواند نجات‌بخش باشد، یا در حملات شدید آسم، استفاده از کورتون خوراکی یا تزریقی باعث باز شدن راه‌های هوایی و بهبودی می‌شود. که البته مصرف کورتون ها تحت نظارت پزشک و به میزان محدود می باشد.

عوارض مصرف پودرهای چاقی :

عوارض مصرف داروهای غیر مجاز چاقی بسیار متنوع و خطرناک و بعضاً جبران ناپذیر بوده و بسته به میزان مصرف و مدت زمان مصرف متغیر میباشد،ذیلاً به بررسی تعدادی از عوارض مهم تر آنها اشاره میشود.

• چاقی:

افزایش بی‌رویه اشتها و احتباس آب و املاح معدنی در بدن (چاقی کاذب)از عارضه‌های جانبی پودر های چاقی است .  البته این نوع چاقی ازنوع کاذب و موقت می باشد که به محض ترک مصرف دارو این نوع چاقی از دست میرود لیکن عوارض منفی دارو بعضاً تا آخر عمر به همراه مصرف کننده خواهد بود.

• تورم:

کورتون‌ها ی موجود در پودر های چاقی موجب دفع پتاسیم و جذب سدیم می‌شوند.

این فرایند موجب احتباس آب در بدن و ایجاد چاقی کاذب در افراد مصرف کننده پودرهای چاقی می گردد. مصرف نمک موجب افزایش تورم حاصله می گردد.

3-پوکی استخوان:

 کورتون موجود در پودر های چاقی مانع فعالیت سلول‌هایی می‌شود که در استخوان‌سازی‌ و رسوب کلسیم در استخوان‌ها نقش دارند. از سوی دیگر از جذب کلسیم در روده جلوگیری می‌کند، در نتیجه کلسیم از استخوان‌ها برداشته می‌شود و به درون خون راه می‌یابد. این دو فرایند موجب پوکی‌استخوان می‌شود.

4-مشکلات چشمی:

مصرف طولانی کورتون احتمال ابتلا به آب مروارید و گلوکوم (آب‌سیاه) را نیز زیاد می‌کند.

        5-اختلال حافظه:

مطالعات جدید نشان داده است با مصرف پودر های چاقی حاوی کورتون ،فعالیت‌های مربوط به حافظه دراز مدت مانند استعداد یادگیری، یادآوری سریع و یادآوری با تاخیر کاهش می‌یابد.

6-افزایش میزان چربی بدن:

یکی از عوارض استفاده زیاد از پودر های چاقی افزایش میزان چربی است. این حالت به علاوه تورم بدن باعث پُف‌کردن فرد شده و علامتی به نام صورت ماه ایجاد می‌کند. البته صورت از لحاظ زیبایی مثل ماه نمی‌شود بلکه مثل ماه گرد می‌شود.

7-تاخیر در رشد کودکان و نوجوانان:

استفاده مکرر از پودر های چاقی به‌دلیل تخریب پروتئین‌های بدن باعث تحلیل رفتن عضلات می‌شود  و

مصرف پودر های چاقی موجب تاخیر در رشد کودکان و نوجوانان می‌شود.

8- سکته قلبی:

استفاده از مقادیر بالای پودر های چاقی موجب افزایش احتمال نوع خاصی از بی‌نظمی ضربان قلب که یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است، می‌شود.

9- علاوه بر اینها استفاده از پودر های چاقی  موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن،عدم بهبود یا تأخیر در درمان عفونتها، سردرد، سرگیجه، عصبانیت، افسردگی،‌ هیجان‌پذیری، اختلال‌خواب، جوش های سرسیاه (آکنه) ، رشد موهای زائد، ناراحتی معده، افزایش فشار خون، تاخیر در بهبود بیماری‌های عفونی و زخم‌ ها، انواع دیابت،کبودی سیاه و آبی رنگ روی پوست،التیام دیر هنگام زخم های موجود در بدن، بیماری های کبدی خصوصاً کبد چرب،نازک و حساس شدن پوست،زخم معده،سرکوب و ایجاد بحران در عملکرد غده فوق کلیوی ،درد یا ضعف عضلانی، افزایش تعریق، تشنگی شدید و اختلال در قاعدگی زنان نیز می شود.

با عنایت به خطرات مصرف فرآورده های غیر مجاز چاقی تاکید میشود از مصرف فرآورده های یاد شده جداً خودداری نمائید. تنها راه حل افزایش وزن مراجعه به مشاورین تغذیه و رژیم درمانی و پیروی از رژیم های غذایی و توصیه های مربوطه بوده و عطاری ها ،باشگاهها ،شبکه های ماهواره ای و سایت های اینترنتی طبق قانوع صلاحیت تجویز و فروش پودر و قرص های چاقی و لاغری را ندارند.

تدوین و گردآوری:                                     مصیب محمدی

کارشناس ارشد تغذیه

مسئول اداره نظارت و ارزیابی فرآورده های طبیعی ،سنتی و مکمل معاونت غذا و دارودانشگاه علوم پزشکی کردستان